16 Październik 2014

Zespół przeciążeniowo-bólowy kręgosłupa jest jedną z głównych przyczyn występowania przewlekłych bólów kręgosłupa. W większości przypadków zespół ten charakteryzuje się długotrwałymi bólami kręgosłupa o zmiennym nasileniu dolegliwości oraz charakterze nawrotowym. Najczęściej dotyczy on odcinka szyjnego oraz lędźwiowego kręgosłupa.

Biorąc pod uwagę uwarunkowania anatomiczne zespół przeciążeniowo-bólowy kręgosłupa
jest ściśle związany z patologią stawów międzykręgowych. Stawy międzykręgowe występują praktycznie na każdym poziomie kręgosłupa (z wyjątkiem pierwszego kręgu szyjnego)
i stanowią element biomechaniczny przenoszący około 20% wszystkich sił i ruchów w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa.

Pojedynczy staw międzykręgowy utworzony jest z wyrostków stawowych dwóch sąsiadujących
ze sobą trzonów kręgowych, które łączą się za sobą tworząc staw. Powierzchnie stawowe stawów międzykręgowych w prawidłowych warunkach pokryte są cienką warstwą chrząstki oraz otoczone są niewielką łącznotkankową torebką stawową warunkującą prawidłowe odżywianie stawu. Zarówno sam staw jak i torebka stawowa są bardzo silnie unerwione poprzez drobne czuciowe gałązki nerwowe odchodzące od korzenia rdzeniowego.

Z uwagi na stałe przeciążenie ruchowe powierzchni stawowych bardzo często dochodzi do ich przyspieszonego zużycia oraz degeneracji. Uszkodzenie tych struktur jest dodatkowo potęgowane naturalnym procesem degeneracji krążków międzykręgowych, który postępując z wiekiem prowadzi do obniżenia przestrzeni międzykręgowej a to w rezultacie dodatkowo obciąża stawy międzykręgowe.

Na tle wspomnianych procesów dochodzi do stopniowego zaniku chrząstki stawowej oraz indukcji zmian zapalno-degeneracyjnych, które prowadzą do zaawansowanego uszkodzenia stawu oraz generują powstawanie niekorzystnych zmian w zakresie okolicznej tkanki kostnej. Z czasem zakres zmian zapalno-degenaracyjnych jest tak duży, że chory prezentuje pełny obraz zespołu stawów międzykręgowych. W zaawansowanej postaci odpowiedzi zapalno-degeneracyjnej dochodzi do przerostu stawów międzykręgowych oraz wytworzenia charakterystycznych dziobów kostnych w zakresie sąsiadujących powierzchni trzonów kręgowych.

Objawy związane z bólami kręgosłupa to m.in.:
• ograniczenie zakresu ruchu
• uczucie „zablokowania” w kręgosłupie – ból o charakterze ostrym lub tępym
• nadmierna ruchomość w stawach kręgosłupa
• ból pochodzenia mięśniowego (tkliwość dotykowa lub uciskowa)
• bóle i zawroty głowy,
• ból receptorowy (niezależny od ucisku struktury nerwowej)
• ból reflektoryczny w tkankach miękkich
• ból neuralgiczny o ostrym charakterze „jak porażenie prądem”, ból promieniujący określonym szlakiem wzdłuż kończyny, dający uczucie mrowienia, palenia
• ubytki czuciowe lub ruchowe kończyn

Wszystkie tego typu dolegliwości pojawiają się w wyniku przeciążeń i/lub zmian zwyrodnieniowych czy niestabilności, które w konsekwencji prowadzą do dyskopatii i ciężkich powikłań. Jeśli już takie objawy występują należy skonsultować je ze specjalistą. Szybka diagnoza i efektywna rehabilitacja skutecznie zapobiegnie powikłaniom.

W zależności od zajętej struktury, dolegliwości bólowych i indywidualnych uwarunkowań pacjenta w terapii stosujemy:
• pozycje ułożeniowe
• wyciągi trakcyjne
• wyciągi pulsacyjne
• ćwiczenia wg metody McKenziego
• techniki z zakresu Terapii Manualnej
• ćwiczenia wg metody PNF
• mobilizacje, neuromobilizacje, techniki wpływające na zmianę biochemiczną bolesnych struktur
• osteopatię

Po ustąpieniu dolegliwości bólowych, wprowadzamy delikatne ćwiczenia, a następnie odpowiednio dobieramy trening funkcjonalny. Na każdym etapie rehabilitacji odbywa się odpowiednia edukacja pacjenta dotycząca automobilizacji, oraz przyjmowania odpowiednich nawyków ruchowych.

Celem podjętych działań jest nie tylko zredukowanie przyczyny samego bólu, ale jak najlepsze przygotowanie kręgosłupa do obciążeń i powrót pacjenta do rzeczywistości – do czynnej działalności w środowisku rodzinnym, zawodowym, do podejmowania aktywności fizycznej.

Kamil Małys