30 Październik 2014

Trening – jest to proces polegający na systematycznym i długotrwałym oddziaływaniu pewnymi obciążeniami na organizm, pod wpływem których następuje adaptacja organizmu, co skutkuje poprawą określonych wcześniej cech.

 
Propriocepcja – (inaczej kinestezja, sensomotoryka, czucie głębokie). Jest to system impulsów czuciowych i ruchowych informujących o ruchu, położeniu stawu czy napięciu i długości mięśni. Dostarczane są one z mechanoreceptorów znajdujących się w więzadłach, mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, a także w tkance skórnej i docierają do centralnego układu nerwowego, gdzie są analizowane. Zapewnia to stabilizację ciała, odpowiednie reakcje np. na zmieniające się nierówności podłoża czy świadomość ułożenia kończyny bez patrzenia na nią.
Trening propriocepcji polega na oddziaływaniu na zmysł orientacji i ułożenia części ciała, wykorzystując tak zróżnicowane obciążenia, aby nie doprowadzić do wytworzenia stereotypu ruchowego. Celem tego treningu jest polepszenie obiegu informacji w strukturach układu nerwowego.

Ćwiczenia propriocepcji są bardzo ważnym elementem przede wszystkim w aspekcie urazów kończyn dolnych (skręcenie/zwichnięcia stawów itp.). Mają świetne zastosowanie jako forma profilaktyki pierwotnej przy ich zapobieganiu, lecz najważniejszą rolę odgrywają jako ważny element rehabilitacji po doznanej kontuzji. W wyniku urazu dochodzi bowiem do uszkodzenia mechanoreceptorów odpowiedzialnych za propriocepcję. Wydawać by się mogło, iż odzyskanie siły i ruchomości po doznanym urazie to wszystko, lecz bardzo często pozostaje jeszcze uszczerbek neurologiczny w postaci upośledzonego czucia głębokiego. Ochrona stawów poprzez odruchowe działanie mięśni przebiega prawidłowo, gdy nie są uszkodzone struktury anatomiczne tworzące prawidłową drogę nerwową. Gdy podczas urazu dochodzi np. do przerwania więzadła, to brak jest impulsacji płynącej z niego i dochodzi do upośledzenia odruchów mięśniowych. Więzadła pełnią bowiem istotną rolę jako bierny stabilizator stawu, a także jako czynna struktura przesyłająca impulsację czuciową dośrodkowo. Taki deficyt neurologiczny w połączeniu z niestabilnością wynikająca z pourazowej dysfunkcji biernych stabilizatorów, jest niewątpliwie przyczyną ponownych kontuzji. Dlatego właśnie, tak ważne jest wykonywanie ćwiczeń propriocepcji, aby poprawić kontrolę nerwowo-mięśniowa oraz dynamiczną stabilność stawu.

Skuteczność treningów propriocepcji zarówno jako profilaktyka pierwotna i wtórna potwierdzona została badaniami. U zawodników koszykówki poddanych treningowi propriocepcji, którzy w przeszłości doznali skręcenia stawu skokowego, liczba ponownych kontuzji spadła o 47%. Ponadto w innej grupie sportowców wykazano poprawę czucia kątowego stawu, równowagi oraz wzrost szybkości reakcji mięśni już po sześciu tygodniach tych ćwiczeń. W treningu propriocepcji trudność ćwiczeń dobierana jest stopniowo wykorzystując różne przybory czy rodzaje podłoża (stabilne, niestabilne) oraz wprowadzając różne modyfikacje tych ćwiczeń.

Paweł Dżugan