23 Marzec 2017

Natura stworzyła człowieka tak, aby w dzień działał i jadł a w nocy spał i się regenerował. Odwrócenie tego biologicznego rytmu powoduje u ludzi negatywne skutki. Niestety współczesność wymusza na niektórych taki odmienny tryb życia. Jakich konsekwencji mogą się spodziewać osoby pracujące w nocy oraz ich pracodawcy?

Predyspozycje do pracy zmianowej

Chronotyp to indywidualny dla każdego człowieka rytm dobowy, który określa, czy bardziej aktywny jest wieczorem czy rano. Dlatego różni ludzie różnie adaptują się do pracy nocnej. U osób, które dobrze tolerują zmienny tryb pracy nie występują charakterystyczne zaburzenia zdrowotne, a oni sami pozytywnie oceniają taki system pracy. Niestety tylko 10% ludzi ma takie predyspozycje. U pozostałych po pewnym czasie pojawiają się fizjologiczne i socjologiczne objawy Zespołu nietolerancji pracy zmianowej (ZNPZ).

Fizjologiczne objawy braku tolerancji pracy zmianowej

-rozdrażnienie
-zaburzenia snu
-obniżenie siły mięśniowej
-zaburzenia trawienia
-zaburzenia poczucia upływu czasu
-pogorszenie koordynacji wzrokowo-ruchowej
-chroniczne zmęczenie
-niechęć do dalszego wykonywania pracy zmianowej
-większe ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych (choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego)

Skutki socjologiczne i psychologiczne

Wykonywanie pracy, gdy większość ludzi śpi i odsypianie w dzień utrudnia życie zarówno samemu pracownikowi jak i jego rodzinie oraz znacznie ogranicza jego udział w życiu towarzyskim i społecznym. Stres, jaki często towarzyszy pracy zmianowej i przeciążenia fizyczne wpływają łącznie na stan psychofizyczny pracownika w bardzo niekorzystny sposób, powodując:

-brak satysfakcji zawodowej
-wypalenie zawodowe
-depresję lub nerwicę
-stany lękowe
-nasilenie palenia papierosów, spożywania używek i leków

Negatywne skutki dla firmy

Wykonywania pracy w czasie, gdy procesy fizjologiczne są spowolnione a sprawność umysłowa najniższa stanowi podstawowy problem z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy. W takich okolicznościach częściej dochodzi do wypadków przy pracy, urazów fizycznych oraz konfliktów między pracownikami. Ryzyko zaistnienia wypadku i/lub urazu w ciągu kolejnych nocy pracy zmianowej, jest wyższe podczas drugiej nocy o około 6%, trzeciej nocy o 17%, czwartej nocy o 36%. Do negatywnych skutków pracy zmianowej, z punktu widzenia pracodawcy, należy także zaliczyć częstsze zwolnienia chorobowe i mniejszą wydajność pracy.

Co robić?

Wyeliminowanie wszystkich negatywnych skutków pracy zmianowej jest niemożliwe, ale pracodawcy mogą zwiększyć bezpieczeństwo pracowników poprzez:

-zwiększenie liczby personelu zatrudnionego na nocną zmianę
-rotację pracowników co kilka dni (a nie raz na tydzień)
-stałą kolejność następowania po sobie zmian – najlepiej tolerowana: ranna- popołudniowa-nocna
-rozpoczynanie porannej zmiany od 7:00 rano (wcześniejsze powoduje deficyt snu)

~ Malwina